کلمه EPS در واقع سرواژه سه کلمه انگلیسی Earnings per share می‌باشد و به معنای سود به ازای هر سهم است. که از تقسیم وی پی اس یکی از مهمترین و اولین شاخصه‌‌‌های هر شرکت می‌باشد این شاخص در واقع به شما می‌گوید که شرکت در دوره معین معمولاً یک سال مالی به ازای هر یک سهم تولید می‌کند.
EPS چیست؟
سود هر سهم (Earnings Per Share) که به اختصار EPS گفته می‌شود، برابر با نسبت سود یک شرکت به تعداد سهام عادی در دست سهامداران آن است. عدد حاصل از این تقسیم، به عنوان شاخص سودآوری یک شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای یک شرکت معمول است EPS را که برای اقلام غیرمترقبه و رقیق‌شوندگی احتمالی نیز تنظیم شده است، گزارش کند. هرچه EPS یک شرکت بالاتر باشد، سودآوری بیشتری خواهد داشت.
رقیق شدن سهام (Stock Eilution) کاهش درصد سهام مالکان در اثر ارزش‌گذاری جدید یک شرکت است. افزایش تعداد سهم می‌تواند به دلیل مواردی مانند افزایش سرمایه، عرضه عمومی سهام و… باشد. اقلام غیرمترقبه (Extraordinary Items) نیز اقلامی بااهمیت و بسیار غیرمعمول است که منشأ آن رویداد‌‌هایی خارج از فعالیتهای عادی شرکت است.
اهمیت EPS و کاربرد‌‌های آن
به طور کلی با توجه به مطالبی که از قبل گفتیم، سود منبع اصلی تأمین جریان نقد و زایش ثروت است. تعیین سطح سود که برای مقاصد تجزیه و تحلیل مالی مربوط باشد یک فرآیند تحلیلی پیچیده می‌باشد. با توجه به تفاوت ارقام سود شرکتهای مختلف و نیز تغییر ارقام سود یک شرکت در طی دوره‌‌‌های زمانی مختلف، مقایسه پذیری این ارقام تا حدودی مشکل می‌باشد. یکی از روش‌‌‌های استاندارد نمودن رقم سود، تبدیل آن به یک مبلغ سود هر سهم می‌باشد.
این اهمیت و حساسیت EPS باعث شده است که اولاً محاسبه و گزارش EPS واقعی و پیش‌بینی طبق قوانین بازار سرمایه بسیاری از کشور‌‌ها الزامی گردد، از طرفی دیگر مراجع تدوین استاندارد‌‌‌های حسابداری نیز الزامات معینی را جهت نحوه محاسبه و افشاء آن وضع نمایند تا سودمندی EPS را از طریق افزایش قابلیت مقایسه (بین شرکتها و طی دوره‌‌‌های مختلف) و کاهش صلاحدید مدیریت ارتقاء دهند.
براساس تحقیقات تجربی انجام شده در سایر کشور‌‌ها، EPS استفاده‌‌‌های زیر را دارد:
- ارزیابی، تعیین و قضاوت در خصوص قیمت سهام
- تحلیل گران مالی با ضرب EPS در رقم P/E درخصوص پایین یا بالا بودن قیمت سهام قضاوت می‌کنند.
- ارزیابی پوشش سود نقدی و توانایی پرداخت سود سهام.
- قضاوت درخصوص وضعیت شرکت و عملکرد مدیریت و نیز ترسیم تصویری از آینده.
- رقم EPS نسبت به بازدهی نقدی (سود سهام) مبنای قابل قبول‌تری برای مقایسه عملکرد شرکت و مدیریت می‌باشد.
- برآورد قدرت سودآوری و ارزیابی سطح و روند سود.
مزایای سود هر سهم (EPS)
- ارزیابی، تعیین و قضاوت در خصوص قیمت سهام. تحلیل گران مالی با ضرب EPS در رقم P/E درخصوص پایین یا بالا بودن قیمت سهام قضاوت می‌کنند. این دو رقم به طور گسترده در تصمیمات سرمایه گذاری استفاده می‌شود و حتی بورس اوراق بهادار نیز بر همین مبنا در خصوص معقول بودن قیمت، قضاوت می‌کند. به دلیل اهمیت EPS، ضروری است رویکردی یکنواخت برای محاسبه آن وجود داشته باشد.
- پیش‌بینی EPSهای آینده و نرخ رشد آن بر قیمت سهام تأثیر دارد. سهامداران و تحلیل گران، EPSهای گزارش شده را برای بر آورد EPSهای آینده و برآورد نرخ رشد آتی به کار می‌برند و در واقع توان زایش ثروت شرکت را ارزیابی می‌کنند.
- ارزیابی پوشش سود نقدی و توانایی پرداخت سود سهام. یکی از معیار‌‌های قضاوت درخصوص توان پرداخت سود سهام در زمان حال و آینده، مبلغ EPS می‌باشد. اگر چه سایر ملاحظات مالی و سرمایه گذاری، در تعیین خط مشی تقسیم سود مؤثر است ولی مسلم است که بدون وجود سود، امکان پرداخت سود سهام نمی‌باشد.
- قضاوت درخصوص وضعیت شرکت و عملکرد مدیریت و نیز ترسیم تصویری از آینده. رقم EPS نسبت به بازدهی نقدی (سود سهام) مبنای قابل قبول‌تری برای مقایسه عملکرد شرکت و مدیریت می‌باشد. اگر چه جریان‌‌‌های نقدی عامل مهم در ارزیابی ارزش شرکت است ولی اعتقاد بر این است که EPS معیار بهتری برای مقایسه عملکرد شرکت طی سال‌‌های مختلف و نیز با رقبا می‌باشد.
- برآورد قدرت سودآوری و ارزیابی سطح و روند سود. بهترین برآورد ممکن از متوسط سود یک شرکت که انتظار حفظ و یا تکرار آن با درجه‌ای از نظم در یک محدوده زمانی آتی می‌رود را قدرت سودآوری می‌گویند. بیشتر مدل‌‌های ارزیابی به نحوی قدرت سودآوری را از طریق یک عامل یا ضریب که هزینه سرمایه و نیز ریسک و بازده‌‌‌های مورد انتظار آتی را در بر می‌گیرد، سرمایه‌ای می‌کنند. EPS در صورتی برای ارزیابی قدرت سودآوری مناسب است که با تأکید بر اقلام مستمر سود و زیان محاسبه شده باشد. تحلیل گران بر شناسایی اجزائی از جریان درآمد و هزینه تمرکز می‌کنند که با ثبات و قابل پیش‌بینی باشند.
- نسبت P/E یا قیمت به سود یکی از خلاصه‌‌‌های مهم مالی است که براساس سود هر سهم محاسبه می‌شود و دوره مورد انتظار برگشت سرمایه گذاری را نشان می‌دهد و معکوس آن را نیز نرخ بازده مورد توقع حسابداری را نشان می‌دهد.
معایب سود هر سهم (EPS)
- EPS مبتنی بر سود تاریخی است. مدیریت ممکن است در گذشته تصمیماتی گرفته باشد که سود جاری را افزایش دهد، ولی در آینده رشد سود کاهش یابد. بنابراین رشد EPS نمی‌تواند پیش‌بینی‌کننده قابل اتکایی برای نرخ رشد آتی باشد. به عبارت دیگر به کیفیت سود نیز باید توجه شود.
- EPS بدون توجه به تورم محاسبه می‌شود. نرخ رشد واقعی EPSممکن است متفاوت از نرخ رشد اسمی آن باشد.
- EPS متأثر از انتخاب روش‌‌‌های حسابداری و زمانبندی معاملات توسط مدیریت است و این امر بر مقایسه بین شرکتها تأثیر می‌گذارد.
- EPS متأثر از ساختار سرمایه است. مثلاً تغییرات در تعداد سهام ناشی از صدور سهام جایزه (سود سهمی) بر مبلغ EPS دوره‌‌‌های جاری و گذشته تأثیر می‌گذارد و این مسئله مقایسه بین شرکتها را مشکل می‌نماید.
انواع EPS
براساس مبدأ داده‌‌‌ها، سه نوع EPS وجود دارد:
EPS دنباله‌دار یا تحقق یافته (Trailing EPS):
در این نوع EPS که بر اساس بر اساس عدد سال قبل است، از چهار سه ماهه درآمد قبلی و اعداد واقعی به جای پیش‌بینی استفاده می‌شود. نسبت P به E اغلب با استفاده از EPS دنباله‌دار محاسبه می‌شود، زیرا نشان دهنده آن چیزی است که در واقعیت اتفاق افتاده است، نه آنچه که ممکن است رخ دهد.
EPS جاری (Current EPS):
به طور معمول، چهار سه ماهه از سال مالی جاری را شامل می‌شود که برخی از آن‌‌‌ها ممکن است سپری شده و برخی هنوز به مرحله بعدی نرسیده باشند. در نتیجه، برخی از داده‌‌‌ها بر اساس ارقام واقعی و برخی بر اساس پیش‌بینی است.
EPS پیش‌بینی شده (Forward EPS):
این نوع EPS مبتنی بر اعداد و داده‌‌‌های آینده بوده و برای مدت زمانی (مثلاً چهار سه ماهه) در آینده پیش‌بینی می‌شود. مقدار این EPS توسط تحلیلگران یا خود شرکت انجام می‌شود. این EPS بر اساس برآورد‌‌ها است و سرمایه‌گذاران اغلب به EPS پیش‌بینی شده به این دلیل علاقه‌مند هستند که می‌توانند سرمایه‌گذاری را بر اساس برآورد درآمد آینده شرکت پیش‌بینی کنند.
فرمول محاسبه EPS
ارزش سود هر سهم از طریق تقسیم درآمد خالص (که به آن سود یا عایدی هم گفته می‌شود) بر تعداد سهام موجود به دست می‌آید. برای محاسبه دقیق تر، صورت و مخرج بر اساس اوراق بهادار ایجاد شده از طریق اختیار معامله، اوراق قرضه قابل تبدیل و یا ضمانت نامه‌‌‌ها تنظیم می‌شود. اگر معادله برای درآمد‌‌های عملیاتی تنظیم شده باشد، صورت کسر به موارد بیشتری وابسته می‌شود.
برای محاسبه EPS یک شرکت از برگه ترازنامه و گزارش درآمد استفاده می‌شود تا تعداد سهام پایان دوره، سود سهام پرداخت شده به سهام ممتاز (در صورت موجود بودن) و درآمد یا سود خالص به دست آید. از آنجا که ممکن است تعداد سهام در طول زمان تغییر کند، با استفاده از میانگین وزنی تعداد سهام در جریان (در مالکیت سهام داران) در گزارش‌‌‌ها نتیجه دقیق‌تری به دست می‌آید.
هر گونه تقسیم سود سهام یا تقسیم سهام باید در محاسبه‌ی میانگین وزنی تعداد سهام موجود در نظر گرفته شود. بعضی از منابع داده با استفاده از تعداد سهم موجود در انتهای دوره، محاسبه را ساده‌تر می‌کنند.
EPS پایه و EPS رقیق شده
EPS پایه کاهش ارزش سهام از طرف شرکت را لحاظ نمی‌کند. وقتی ساختار سرمایه‌ای شرکت شامل مواردی از قبیل اختیار معامله سهام، ضمانت نامه‌‌‌ها و واحد‌‌‌های سهام غیر قابل معامله (RSU) باشد، این سرمایه گذاری‌‌‌ها (در صورت وجود) می‌توانند تعداد کل سهام موجود در بازار را افزایش دهند. شرکتها برای نشان دادن تأثیرات اوراق بهادار اضافی، EPS رقیق شده را هم گزارش می‌کنند که در آن فرض می‌شود تمام سهام قابل انتشار عرضه شده است.
EPS و بازده سهام
در حالی که EPS به صورت گسترده در ارزیابی عملکرد شرکت استفاده می‌شود، سهامداران به این سود‌‌ها دسترسی مستقیم ندارند. ممکن است بخشی از سود به عنوان سود سهام تقسیم شود، اما تمام یا بخشی از EPS نزد شرکت باقی بماند. سهام داران باید از طریق نمایندگانشان در هیئت مدیره، بخشی از EPS که از طریق سود سهام توزیع می‌شود را افزایش دهند تا به سود بیشتری دسترسی داشته باشند. از آنجاکه سهامداران به EPS منتسب به سهامشان دسترسی ندارند، ممکن است تعریف ارتباط بین EPS و قیمت سهام سخت شود؛ به خصوص برای شرکت‌‌‌هایی که سود سهام پرداخت نمی‌کنند.
EPS و نسبت قیمت به سود
مقایسه نسبت قیمت به سود (P/E) یک گروه صنعتی، هرچند با روش‌‌‌های غیرمعمول، می‌تواند مفید باشد. شاید به نظر برسد سهامی که بر اساس EPS قیمت گذاری شده در مقایسه با همتایان «بیش ازحد ارزش گذاری شده باشد» اما در واقع بر عکس این است. وقتی انتظار می‌رود سهامی رشد کند یا از سایر همتایانش پیشی بگیرد، سرمایه گذاران بدون در نظر گرفتن EPS تاریخی، تمایل به پرداخت پول بیشتری برای آن سهام دارند. در بازار گاوی طبیعی است که شاخص سهم‌‌‌هایی که بیشترین PE را نسبت به دیگران دارند از میانگین شاخص پیشی بگیرد.
سوالات متداول:
1) تعدیل EPS چیست؟
مدیران شرکت در ابتدای سال مالی با توجه به چشم انداز فعالیتهای شرکت EPS معینی را پیش‌بینی و اعلام می‌کنند. اما در طی سال با توجه به روند فعالیت ممکن است تغییر در اصلاح در EPS اعلام شده ضروری به نظر رسد، لذا براساس عملکرد شرکت EPS جدیدی اعلام می‌کنند که به آن تعدیل EPS گفته می‌شود
2) سود تقسیمی یا Dps چیست؟
کلمه DPS یک اصطلاح بورسی از سرواژه کلمات انگلیسی Dividend per shareمی باشد که به معنای سود نقدی یا سود تقسیمی به ازای هر سهم شرکت است. در واقع سود تقسیمی آن مقداری از سود شرکت می‌باشد که سهامداران در مجمع عمومی سالیانه تصویب می‌کنند تا بین سهامداران عادی شرکت تقسیم گردد به طور معمول سود تقسیمی درصدی از مقداری EPS یک شرکت می‌باشد. صنایع و شرکتهای مختلف با توجه به صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند، وضعیت شرکت از منظر جریان وجوه نقد، نیاز به نقدینگی و تامین مالی، برنامه‌‌‌های آتی شرکت و همچنین موارد دیگر مورد نظر هیئت مدیره درصد‌‌های متفاوتی از eps شرکت را تقسیم می‌کنند.
3) تفاوت DPS و EPS چیست؟
سود تقسیم شده به ازای هر سهم (Dividends Per Share) یا DPS، بخشی از سود شرکت است که به هر سهامدار پرداخت می‌شود. افزایش DPS یک راه عالی برای یک شرکت است تا عملکرد قدرتمندی را به سهامداران خود نشان دهد. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌‌‌هایی که سود دارند، بر افزودن DPS تمرکز می‌کنند. در واقع، می‌توان گفت که EPS برابر با DPS منهای مجموع اندوخته قانونی، اندوخته طرح و توسعه و سود انباشته است.
نگارش: ساناز یوسفی
به منظور کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله ابزار های تحلیل داده را به شما عزیزان پیشنهاد می نماییم.
